Buğday Sürme Hastalıkları ile Nasıl Mücadele Edilir?

Buğday Sürme Hastalıkları ile Nasıl Mücadele Edilir?

Tanımı ve Yaşayışı

Sürme, Türkiye’de kör, karadoğu, karamuk gibi isimlerle de anılan bir başak hastalığıdır.

Adi Sürme hastalığını iki etmen oluşturur. Bunlardan biri Tilletia foetida (=leavis), diğeri ise Tilletia caries’dir. Cüce sürme hastalığı ise T.contraversa oluşturmaktadır.

Bu türlerin hastalık belirtileri, biyolojileri ve mücadelesi birbirlerine benzemekte, ayırımları ise sporların (klamidospor) mikroskopta incelenmesi ile yapılmaktadır. T.foetida’nın sporları oval, düz ve kenarları kalın zararlıdır. T.caries’in sporları ise yuvarlak veya oval yakın, üzeri bal peteği gibi desenli, kenarları düzgün dişlidir. T.contraversa’nın sporları ise daha çok T.caries’in sporlarına benzemekte, fakat etrafı narin bir zar ile kaplıdır.

Bu türlerin, dünyada olduğu gibi Türkiye’de de buğday çeşitlerini hastalandırma gücü birbirinden farklı olan ırkları mevcuttur.

Buğday sürme enfeksiyonlarında ilk kaynak kör adı verilen hastalıklı danelerdir. Hasat ve harman sırasında ezilen bu kör danelerden çıkan sporlar sağlam danelere ve toprağa bulaşır. Bulaşık tohumlar ekildiğinde, uygun koşullarda, tohumla beraber, sporlarda çimlenir ve oluşturdukları hif ile, tohumu koleoptilden enfekte eder. Böylece bitki bünyesine giren misel, ile sistemik olarak gelişir ve çiçek devresinde başağa kadar ulaşır. Burada çoğalır ve danenin içi sürme sporları ile dolar.

Tohum üzerinde bulunan sporların enfeksiyonu yanında, toprağa karışanların da bitkiyi hastalandırması mümkündür.

Sürme sporların çimlenmesi için en uygun toprak nemi %23-30, enfeksiyon için ise toprak sıcaklığı 5-10 C’dır. Sürme sporları toprak da canlılıklarını toprakta 3-5 yıl sürdürmektedir.

Belirtileri, Ekonomik Önemi ve Yayılışı

Hastalığa yakalanmış buğday bitkileri, başaklarda süt olum dönemine gelinceye kadar sağlamlardan ayırt edilemezler. Tarlada hasta bitkiler, sağlamlara nazaran biraz kısa boyludur ve daha uzun süre yeşil kalırlar. Cüce sürmede boy kısalığı çok daha belirgindir. Hastalıkları başakların renkleri mavimtırak-yeşil olup sağlamlara nazaran daha hafif olduklarından dik dururlar. Buğday çeşitlerinin birçoğunda sürmeli başakların kavuzları açılarak kirli gri renkte kör daneler görülür. Bazı çeşitlerde ise, bu daneler dışında hiç belli olmaz. Bu nedenle pratik teşhis, kör danelerin parmaklar arasında ezilmesi ile olur. Parçalanan kör dane içinden fungusun kahverengi-siyah klamidosporları çıkar. Bunlar da içerdikleri “trimetil amin” maddesi nedeni ile balık kokusuna benzer koku yayarlar. Sürme hastalıkları dünyada ve Türkiye’de buğday yetiştirilen her yerde yayılmış olup, özellikle Cüce sürme Doğu Anadolu bölgesinde yaygın durumdadır. Sürekli olarak sertifikalı ve ilaçlı tohum kullanımıyla hastalık giderek azalmış ve halihazırda ekonomik anlamda zarar yapmaktadır.

Konukçuları

Sürme hastalığı etmenlerinin asıl konukçusu buğday(Triticum spp.) türleridir. Bunların dışında çavdar ve birçok yabani Buğdaygil konukçuları arasındadır.

Mücadelesi

Kültürel Önlemler

Buğdayın ekim zamanı ile hastalık çıkış arasında yakın bir ilişki vardır. Bu nedenle güzlük ekimler erken, yazlık ekimler ise mümkün oldugu kadar geç yapılmalıdır. Sertifikalı ve ilaçlı tohum kullanılmalıdır.

Kimyasal Mücadele

En etkili mücadele yöntemi tohum ilaçlamasıdır. Bilgi almak için bizi her zaman arayabilirsiniz.

Bilgi almak için;

Tel: 0530 355 64 08

Whatsapp: https://wa.me/qr/VVADU6VEUWO7L1