Arpa Rastık Hastalığı ile Nasıl Mücadele Edilir?

Arpa Rastık Hastalığı ile Nasıl Mücadele Edilir?

Tanımı ve Yayılışı

Arpa açık rastık hastalığı (U. nuda var. hordei Schaf) etmenin fungusunun meydana getirdiği semptomlar, buğdayın çiçeklenme devresinde görülür. Hastalığa yakalanan daneler, siyah teliosporlar haline dönüşürler. Teliosporlar dane içerisinde çoğalarak ileri dönemlerde buğday danelerinin çeperlerini patlatırlar. Sağlam bitki başakları çiçek devresinde dağılır. Serbest kalan sporlar rüzgâr, yağmur, vs. ile arpa başaklarında çiçekler üzerine gelirler. Sporların optimum 18-20 C (5-30 C) ve %60-90 orantılı nem koşullarında çimlenerek misel oluştururlar. Bu oluşan miseller tohum taslağını delerek embriyo ya yerleşirler. Bu nedenle enfeksiyon çiçek veya embriyo enfeksiyonu olarak isimlendirilir. Enfekteli daneler dış görünüş olarak sağlamlardan ayırt edilmezler. Bu hastalık danelerin ekildiğinde tohumlar çimlenirken, embriyo içindeki miseller de gelişmeye başlar ve bitkinin sapı içinde onunla büyüyerek başağa kadar ulaşırlar. Sağlam bitkinin başakları çiçeklenme devresine geldiğinde zaman, rastık hastalığına yakalanan başaklar siyah toz yığını halinde görülürler.

Arpa yarı açık rastığına (U. nigra Tapke) yakalanan bitkilerin başakları siyah teliospor yığını şeklinde görülür. Önce bir zar ile kaplı olan bu sporlar sonradan zarın yırtılıp parçalanması ile çevreye dağılır. Arpa açık rastığından farklı olarak: spor rüzgâr ile yayılarak sağlam başaklardaki tohum taslağı üzerine gelir ve ekim mevsimine kadar danenin üzerinde veya kavuzun altında spor veya misel halinde yaşamlarını sürdürürler. Hastalık etmeninin spor veya miselleri ile bulaşık tohumlar ilaçlamadan ekildiğinde, tohum çimlenirken üzerindeki spor ve misellerde gelişmeye başlayarak çimlenmiş arpayı koleoptilden enfekte ederler. Bu dönemdeki çevre koşullarının, enfeksiyon oranı üzerinde önemli etkisi olmaktadır. Enfekte olmuş bitki, büyümesini sürdürürken, bitki içindeki misel de gelişmesine devam eder ve başak teşekkül ederken, danelerin içini rastık miselleri doldurur. Daha sonra olgun sporlar oluşur ve daneyi çevreleyen zar parçalanarak spor etrafa dağılır ve sağlam bitkilerin çiçeklerine ulaşır.

Arpa kapalı rastığı (U. hordei (Pers) Largerh.) bitkilerin sarı olum dönemine geldiğinde, hastalığa yakalanmış başaklar kurşuni renkte görülmeye başlar. Hastalığa yakalanan bitkilerin başakçıkları üzerinde siyahımsı-gri renkte ince bir çeper bulunur. Hasat veya harman sırasında ezilen ve parçalanan başaklardan çevreye dağılan sporlar sağlam danelere bulaşırlar. Bulaşık daneler ilaçlamadan ekildiğinde, tohum çimlenirken, üzerindeki sporlar da çimlenir ve çimlenen sporların miselleri çimlenmiş arpayı koleoptilden enfekte ederler. Enfeksiyon için optimum sıcaklık 15-20 C (5-35 C)’dir. Bunlardan sonra hasta olmuş bitki başaklarının danelerinin içini doldurmaya devam eder.

Belirtileri Ekonomik Önemi ve Yayılışı

Arpa açık rastığı çiçekleneme devresinde rastık hastalığına yakalanmış başaklar siyahlaşmış görünümleri ile sağlamlardan kolayca ayırt edilebilir. Sporların çevreye dağılması ile sadece geride başak ekseni kalır.

Arpa yarı açık rastığı danelerin üstü başlangıçta gri renkli bir çeper ile kaplıdır ve başak üzerindeki kılçıklar da yerini korumaktadır. Sarı ve tam olum döneminde ise dane çeperi patlamakta, kılçıklar dökülmekte ve sporlar çevreye dağılmaktadır. Bu nedenle tarlada, arpa açık rastığı ve arpa yarı açık rastığı birbirinden ayırt edilememektedir.

Arpa kapalı rastığı sarı olum döneminde hastalığa yakalanmış başaklarda kurşuni renkte görülür ve hastalıklı danelerdeki çeper, hasada kadar parçalanmadan kalır. Ancak dolgun görünümlü daneler tırnakla kolayca ezilebilmektedir.

Rastık hastalığı Türkiye’de her bölgede görülebilmektedir. Ancak süreme ve rastık hastalıklarına karşı ilaçlı tohum kullanımı yaygınlaşması nedeniyle bu hastalıklar ekonomik önemde zarar meydana getirmemektedir.

Konukçuları

Arpa rastık hastalıklarının konukçuları kültür ve yabani Arpadır

Mücadelesi

Kültürel Önlemler

Sertifikalı tohum kullanımına özen gösterilmelidir. Hastalığın olgu yerden kesinlikle tohumluk alınmamalıdır.

Kimyasal Mücadele

Bu hastalığa karşı önlem olarak tohum ilaçlaması kullanılmalıdır. Bilgi almak için bizi her zaman arayabilirsiniz.

 Bilgi almak için;

Tel: 0530 355 64 08

Whatsapp: https://wa.me/qr/VVADU6VEUWO7L1